Τί εννοούμε με την προσβολή προσωπικότητας νομικού προσώπου;
Με τις διατάξεις των άρθρων 57 και 59 ΑΚ, προστατεύεται το δικαίωμα της προσωπικότητας που αποτελεί ένα πλέγμα αγαθών που συνθέτουν την υπόσταση του προσώπου με το οποίο είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα. Τέτοια αγαθά είναι, μεταξύ άλλων, η τιμή και η υπόληψη κάθε ανθρώπου, η οποία αντικατοπτρίζεται στην αντίληψη και την εκτίμηση που έχουν οι άλλοι γι’ αυτόν. Από τις διατάξεις αυτές (των άρθρων 57 και 59 ΑΚ), σε συνδυασμό προς τις διατάξεις των άρθρων 914, 919 και 932 ΑΚ, προκύπτει ότι επί προσβολής της προσωπικότητας, η αξίωση ικανοποίησης για την ηθική βλάβη προϋποθέτει προσβολή των παραπάνω δικαιωμάτων, παράνομη και υπαίτια.
Βέβαια οι ανωτέρω διατάξεις τυγχάνουν εφαρμογής και επί νομικών προσώπων, εφόσον έχουν δικανική και δικαιοπρακτική ικανότητα (άρθρα 61 και 70 ΑΚ), και έτσι απολαύουν δικαίωμα επί της προσωπικότητας υπό την έκφανση της εμπορικής πίστης, της υπόληψης, της φήμης, του κύρους, του επαγγέλματος, του μέλλοντος, της αξιοπιστίας, της φερεγγυότητας και των λοιπών αναγνωριζόμενων σε αυτό άυλων αγαθών. Συνεπώς, σε περίπτωση προσβολής της προσωπικότητας νομικού προσώπου υπό τις ως άνω έννοιες σε οποιαδήποτε μορφή, δικαιούται το νομικό πρόσωπο να ζητήσει, κατά τα άρθρα 57 και 59 ΑΚ, προστασία, καθώς και την ικανοποίηση της ηθικής βλάβης που υπέστη από την προσβολή, η οποία μπορεί να συνίσταται και στην καταβολή χρηματικού ποσού.
Γιατί να ζητήσει το νομικό πρόσωπο προστασία από τα Πολιτικά (αστικά) Δικαστήρια για τους προαναφερόμενους λόγους;
Υπό την προϊσχύσασα μορφή του Ποινικού Κώδικα τα νομικά πρόσωπα και συγκεκριμένα οι ανώνυμες εταιρείες είχαν τη δυνατότητα να ζητήσουν προστασία και ενώπιον των Ποινικών Δικαστηρίων για τη διάπραξη σε βάρος τους του αδικήματος της συκοφαντικής δυσφήμησης (προϊσχύσαν 364 ΠΚ), η οποία κατέτεινε σε προσβολή της εμπορικής πίστης και φήμης του νομικού προσώπου, με τη διάδοση ψευδών εν γνώσει ισχυρισμών σε βάρος του νομικού προσώπου προς τρίτους.
Όμως, από τη θέση σε ισχύ του νέου Ποινικού Κώδικα (ήδη από 01-07-2019), πάσης φύσεως νομικό πρόσωπο υπό οποιαδήποτε νομική – εταιρική μορφή δύναται να προστατευθεί πλέον για τη διάπραξη των ως άνω αδικημάτων σε βάρος του μόνο με άσκηση ένδικου βοηθήματος ενώπιον των Αστικών Δικαστηρίων.
Πώς επιτυγχάνεται η επιδίκαση αποζημίωσης – χρηματικής ικανοποίησης σε περίπτωση προσβολής προσωπικότητας του νομικού προσώπου;
Για την αποκατάσταση της ηθικής τους βλάβης τα προσβαλλόμενα νομικά πρόσωπα πρέπει, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 216 ΚΠολΔ, να αναφέρουν ορισμένως ότι με την αδικοπραξία προσβλήθηκε η εμπορική τους πίστη ή φήμη, η επαγγελματική τους υπόληψη και γενικά το εμπορικό τους μέλλον, προσβολές από τις οποίες τους προκλήθηκε συγκεκριμένη υλική ζημία, την οποία πρέπει να επικαλούνται και να αποδεικνύουν με κάθε νόμιμο αποδεικτικό μέσο, διότι η ηθική βλάβη στα νομικά πρόσωπα δεν αναφέρεται, όπως στα φυσικά πρόσωπα, σε ενδιάθετο αίσθημα, αναγόμενο στον εσωτερικό κόσμο και κρινόμενο με τα δεδομένα της ανθρώπινης λογικής χωρίς αποδείξεις, αλλά σε μια συγκεκριμένη βλάβη που έχει υλική υπόσταση1.
Επομένως, προκειμένου να γίνει δεκτό το ένδικο βοήθημα και να επιδικασθεί αποζημίωση στο ¨θιγόμενο¨ νομικό πρόσωπο ένεκα προσβολής της προσωπικότητάς του θα πρέπει να προκύπτει με ασφάλεια από τα αποδεικτικά μέσα που προσκομίζονται ενώπιον του αρμόδιου Δικαστηρίου ότι από τη στιγμή που έλαβε χώρα η προσβολή – παράνομη πράξη, όπως για παράδειγμα η αθέμιτη χρήση του εμπορικού του σήματος νομικού προσώπου από άλλη ανταγωνίστρια εταιρεία, η ανάρτηση ψευδών και δυσφημιστικών δημοσιεύσεων σε ηλεκτρονική πλατφόρμα μαζικής ενημέρωσης (π.χ. blog, Facebook, Instagram, sites) από τρίτο πρόσωπο ή εταιρεία κατά έτερου νομικού προσώπου, η τέλεση συκοφαντικής ή απλής δυσφήμησης, κοκ, έχει προκληθεί συγκεκριμένη ζημία.
Χαρακτηριστικά, ως ζημία μπορεί να θεωρηθεί η μείωση του πελατολογίου της εταιρείας, η μείωση των εσόδων της, η κακή κριτική από το καταναλωτικό κοινό σε περίπτωση σύγχυσης/συσχέτισής της με έτερο νομικό πρόσωπο το οποίο τυχόν σφετερίζεται το σήμα και τα προϊόντα – υπηρεσίες της παράνομα, η αμφισβήτηση της φερεγγυότητάς της και της πιστοληπτικής της ικανότητας από συνεργάτες, πιστωτικά ιδρύματα λόγω ψευδών και δυσφημιστικών δημοσιεύσεων που έχουν διαρρεύσει σε βάρος της, η οποία σε κάθε περίπτωση πρέπει να ενισχύεται και αποδεικνύεται από έγγραφα και άλλα αποδεικτικά μέσα (οικονομικές καταστάσεις, ένορκες καταθέσεις κτλ).
Φυσικά, η ως άνω διαδικασία απόδειξης είναι απαιτητική και για τον λόγο αυτό πολλές φορές στις αποφάσεις που εκδίδονται από τα εθνικά Δικαστήρια το αίτημα νομικών προσώπων περί επιδίκασης χρηματικής ικανοποίησης λόγω προσβολής προσωπικότητας απορρίπτεται ως αόριστο διότι δεν αποδεικνύεται «εμπράκτως» ότι με την τελεσθείσα σε βάρος τους αδικοπραξία προσβλήθηκε η εμπορική τους πίστη, η επαγγελματική τους υπόληψη και γενικά το εμπορικό τους μέλλον, ως αναφέραμε ανωτέρω.
1. ΑΠ 730/2015 (Πολ. Τμ., Β’2), ΕφΠειρ. 327/2022, ΕφΑθ 152/2022.
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να απευθυνθείτε στους συνεργάτες του γραφείου μας επικοινωνώντας τηλεφωνικά στο 2103644677-8 ή μέσω e-mail στην ηλεκτρονική μας διεύθυνση info@makrislawoffice.com
Παπανδριανού Εύη – Δικηγόρος Αθηνών